Composition Part-5 (Leading Lines )

(28)  Composition  Part-5 (Leading Lines )                       ဓါတ္ပံုပညာ ဆိုင္ရာ မွတ္စုမ်ား (၂၈)

 

(ေနရာအသီးသီးမွ စုေဆာင္းထားသည္မ်ားအနက္ ေကာင္းနိဳးရာရာဟုယူဆသည္မ်ားကို ေရြးခ်ယ္ ကာ ျမန္မာဘာသာ ျဖင့္ ဆီေလွ်ာ္ေအာင္ ျပန္ဆို မွတ္စုထုတ္ထား ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။)

 

 ဓါတ္ပံု တစ္ပံု ကို ဖဲြ႕စည္း ရာတြင္ အလြန္ အေရးပါသည့္

Leading Lines

 

ဓါတ္ပံုတြင္ အလြန္ အေရးၾကီးေသာ Golden Rule ဟု ဆိုရမည့္ ဥပေဒသ တစ္ခု ရွိသည္။ အဆိုပါ ဥပေဒသ မွာ  “ တစ္စံုတစ္ဦးေသာသူသည္ မိမိ၏ ပံုေရွ႕ ေရာက္လွ်င္ ၾကိဳက္သည္ ျဖစ္ေစ မၾကိဳက္သည္ျဖစ္ေစ “ ရပ္ “ ကိုသြားကာ ခဏ တျဖဳတ္ျဖစ္ေစ ၾကည့္လိုက္ ေစနိုင္ ေလာက္ေသာ ဆဲြေဆာင္မွဳရွိရမည္ “ ဟူ၍ ျဖစ္ပါသည္။ ဤ သို႕ ျဖစ္ေစ ေလာက္ သည့္ ပံုသည္ ေအာင္ျမင္ေသာ ပံုျဖစ္သည္  ဟု ဓါတ္ပံုပညာရွင္မ်ား ဆိုေလ့ ရွိၾကပါသည္။

 

ဤကဲ့သို႕ေသာ ဆဲြ ေဆာင္ နိုင္စြမ္းကို ဖဲြ႕စည္းသည့္  Composition တြင္ ညႊန္း လိုင္းဟု ေခၚရမည့္ Leading Lines မ်ားသည္ အလြန္အေရးၾကီးသည့္ အခန္း က႑ တြင္ပါ၀င္ေနပါသည္။ Lines ဟုဆိုရာတြင္  လမ္း၊ ျခံစည္းရိုး၊ ကိုင္းက်ေနသည့္ သစ္ကိုင္း၊ တန္းစီေနသည့္ ခေလးမ်ား စသည္တို႕ အားလံုးပါသည္။

 

လူ ဆိုသည္က စူးစမ္းေသာ သေဘာ သဘာ၀ ရွိေသာ သတၱ၀ါ ျဖစ္သျဖင့္ နူးညံ့ စြာ ဖဲြ႕စည္း ထားေသာ  လိုင္း  ( Subtle Line ) ျဖစ္ေစ ထင္းေနေအာင္ ဖဲြ႕စည္းထားသည့္ လိုင္း ( Dominant Line ) ျဖစ္ေစ ထို လိုင္း အတိုင္း  ျပလိုသည့္ ေနရာ ေရာက္ ေအာင္  လိုင္း ဆဲြေခၚရာ သို႕ လိုက္ ကာ ၾကည့္ပါ လိမ့္မည္။

 

လိုင္း ဟု ဆိုရာတြင္ ေရျပင္ညီ လိုင္း ( Horizon Line )၊ ေဒါင္လိုက္ လိုင္း ( Vertical Line )၊ ေဒါင့္ ျဖတ္လိုင္း ( Diagonal Line ) စသည့္ မည္သို႕ေသာ လိုင္း ျဖစ္ေစ ၾကည့္သူအား လိုင္း အလိုက္ သက္ဆိုင္ေသာ ခံစားခ်က္ တုန္႕ ျပန္မွဳ ကိုေပး နိုင္စြမ္း ရွိသည္ ဆိုေသာအခ်က္မွာ  တစ္ကမၻာလံုးရွိ ဓါတ္ပံုသမားမ်ား ေယဘူယ် လက္ခံ ထားသည့္ အခ်က္ ျဖစ္သည္။

 

 

ရွဳ ခင္း ပံုမ်ားတြင္ ေဒါင္လိုက္လိုင္း ( Vertical Line )၊ သည္ ၾကည့္သူ၏ ခြန္အား ႏွင့္ စြမ္းအင္ ( Strength and Power ) တို႕ ၏ ခံစားမွဳ ကို ေစ့ေဆာ္ နိုင္ျပီး ေရျပင္ညီ လိုင္း ( Horizon Line )၊ ျငိမ္းခ်မ္းမွဳ ႏွင့္ ဧခ်မ္းဆိပ္ျငိမ္ မွဳ ( Peace and Tranquility ) ကုိ ေစ့ ေဆာ္ နိုင္သည့္ စြမ္း အားရွိသည္ဟု ဆိုၾကသည္။

 

ဓါတ္ပံု မ်ားတြင္ လိုင္း သည္ လြန္စြာ အေရး ၾကီး သည္။ ရံဖန္ ရံခါ ၾကည့္ သူ သတိ မထားမိ နုိင္ ေအာင္ပင္ လိုရာသို႕ ဆဲြ ေခၚ သြားနိုင္စြမ္း ရွိသည္ ကိုေတြ႕ ရသည္။ ၾကည့္ ေသာ သူအေနႏွင္္မူ ၄င္းသည္ မည္သည့္ အတြက္ေၾကာင့္ ဤသို႕ ၾကည့္ ေနပါလိမ့္ ဟုပင္ မသိလိုက္ နိုင္သည့္ အေန အထားမ်ိဳး ျဖစ္ေစသည္။

 

 

 

အထက္ပါ ပံုကိုၾကည့္ လွ်င္ ေရွ႕တြင္ရွိ ေလွခါး လက္ယမ္း မ်ားက ၾကည့္ သူကို ပံု၏ အတြင္း အထိ ဆဲြ ေခၚ သြားသည္ ကို ေတြ႕ နိုင္သည္။

 

ပံုတြင္ လိုင္းကို စနစ္တက် ေနရာခ်ထားပါမူ ၾကည့္သူအား နက္ရွိဳင္းေသာ ဖန္ဆင္းသည့္အျမင္ဆန္း ( Illusion of Depth ) ကို ေပးနိုင္စြမ္း ရွိေပသည္။ လိုင္းကို မ်က္ေစ့ ျဖင့္ တိုက္ရိုက္ ျမင္ နိုင္ေလာက္သည့္ အေနအထား မ်ိဳး ခ်ဥ္းသာ မဟုတ္ဘဲ ဥပမာ အားျဖင့္ မီးရထားလမ္း  ေရ ေခ်ာင္း ကဲ့သို႕ ပံု၏ သေဘာ ကိုယ္၌ ကပင္ လွ်င္ အေျဖာင့္ သေဘာ ျဖစ္ေစ  ေကြ႕ကာ ၀ိုက္ကာ ျဖစ္ေစ နူးညံ့ သိမ္ေမြ႕ စြာ ျဖစ္ေပၚ ေနသည့္ လိုင္းမ်ားသည္  ၾကည့္သူကို လိုရာ  Center of Interest ထံသို႕ ဆဲြ ေခၚ သြား နိုင္စြမ္း ရွိသည္။

 

 

အထက္ပါ ပံု ကိုၾကည့္ပါက ၾကည့္သူသည္ အနီေရာင္ လိုင္း ဆဲြ ထားသည့္ ေရ ေခ်ာင္း တစ္ေလွ်ာက္  လိုက္ၾကည့္ ေပလိမ့္မည္။  ထို လိုင္းသည္ ထင္းေန ေအာင္ ရွိေနသည့္ ေလွခါး လက္ယမ္း ကဲ့ သို႕  Dominant လိုင္း မဟုတ္ ဘဲ သိမ္ေမြ႕ စြာ ရွိေနသည့္ Subtle လိုင္း မ်ိဳး ျဖစ္သည္ကို ေတြ႕  နိုင္ပါသည္။

 

ဓါတ္ပံု သမားမ်ားသည္ leading Lines မ်ား၏  စြမ္း အင္ ႏွင့္ သက္၀င္ လွဳပ္ရွားမွဳ သေဘာကို ဖန္တည္းကာ ၾကည့္သူအား ၄င္းျပလိုသည့္ Subject ၏ အနီး ပတ္၀န္းက်င္ သို႕ ေခၚေဆာင္သြား သည္။

 

Leading Line

ဓါတ္ပံု အနုပညာ သမားမ်ားသည္ အဆိုပါ ပါ Line Composition ကို အေတာ္ က်ယ္ျပန္႕ စြာ သံုး ၾကသည္သည္ကိုု ေတြ႕ရသည္။ အေၾကာင္း မွာ သာမန္ အားျဖင့္ ၾကည့္ သူ ျငီးေငြ႕ ေစနိုင္သည့္ ပံု ကို စိတ္၀င္စားမွဳ ရွိလာေစရန္ ဖဲြ႕စည္း ဖန္တည္း ၾကျခင္းပင္ ျဖစ္သည္။  ပံု တစ္ပံုတြင္ အားေကာင္းသည့္ ေဒါင့္ျဖတ္လိုင္း၊ သိမ္ ေမြ႕သည့္ မ်ဥ္း ေကြး မည္သို႕ ေသာ မ်ဥ္းပင္ ျဖစ္ေစ  ၾကည့္ ေသာ သူ ကို Center of Interest ထံ သို႕ ဆဲြ ေခၚ သြားသည္ ခ်ဥ္း သာ ျဖစ္သည္။

 

Leading Lines ဖန္တည္း သည့္ နည္း မ်ား။

 

 (၁)   လမ္းညႊန္ အမွတ္အသား၊ တိုင္မ်ား၊ ေလွ ခါးထစ္မ်ားကဲ့သို႕  ထပ္ဆင့္ ေပၚေနသည့္ ပံု ရိပ္မ်ား ( Repeating Patterns ) ကို ရွာ ၾကည့္ပါ။ ယင္းတို႕ကို ပံု တြင္ စည္းခ်က္ ႏွင့္ သက္၀င္ လွဳပ္ရွားမွဳ (Rhythm and Motion ) သေဘာ မ်ိဳး အျဖစ္ ထည့္ သြင္း ဖဲြ႕ စည္း နိုင္ပါသည္။  ေအာက္ပါ  နမူနာ (ပံု-၁) ကိုၾကည့္ပါရန္။  Repeating Patterns  ျဖစ္ေနသည့္ ေဘးရွိ ရုပ္ထု မ်ားကို Leading Lines မ်ားအျဖစ္ သံုးထားသည္ကို ေတြ႕ နိုင္သည္။

 

 

(ပံု-၁)

 

(၂)    မိမိ မည္ကဲ့သို႕ ပံုမ်ိဳးရိုက္သည္ကို သဲကဲြစြာ ေဖၚေဆာင္နိုင္မည့္ အား ေကာင္းေသာ လိုင္းမ်ားကို သံုး ရန္။ ေဒါင္လိုက္ မ်ဥ္း ရွည္ မ်ားသည္ ေဒါင္လိုက္ Vertical Subject ကို အားျဖည့္ေပးျပီး ေရျပင္ ညီ လိုင္းသည္ ရွဳခင္း မ်ားရိုက္ရာတြင္ အားျဖည့္ ေပးသည္။ ပံုတစ္ပံု၏ မလို လားအပ္သည့္ ေနရာ ပိုမ်ားကို ျဖတ္ ေတာက္ ရာ တြင္လည္း  အားေကာင္း သည့္ လိုင္း မ်ား သံုး ၍ Frame လုပ္ နိုင္သည္။  ေအာက္ပါ နမူနာ ပံု (၂) ကိုၾကည့္ပါရန္။

 

(ပံု-၂)

 

သို႕ ရာတြင္ မၾကာ ခန ဆိုခဲ့သည့္ အတိုင္း ဓါတ္ပံု ဆိုင္ရာ ဥပေဒသ မ်ား သည္ ေက်ာက္ ထက္ အကၡရာ တင္ထားသည့္ အရာ မ်ားမဟုတ္ဘဲ အနုပညာ ဖန္တည္း မွဳ သာ ျဖစ္၍ အစဥ္ စမ္း သပ္ၾကည့္ ပါ ၊ ေပၚထြက္လာသည့္ ရလာဒ္ ကိုၾကည့္ ပါ၊ သံုးသပ္ပါ ဟု ဆိုျခင္ပါသည္။

 

(၃)    ကင္မရာကို အနည္းငယ္ ေစာင္း ရိုက္ပါ။ ဤသို႕ ျဖင့္ လိုင္းမ်ား ပို၍ ေပၚလြင္ လာေပမည္။ Wide Angle Lens မ်ားက  လိုင္းမ်ားကို ဆဲြ ခ်ဲ႕ ကာ ေကြး သြားေစျပီး၊ Telephoto Lens မ်ားက လိုင္းမ်ားကို ဆဲြခ်ံဳ႕လိမ့္မည္။ ေအာက္ပါ (ပံု-၃) ၾကည့္ပါရန္။

(ပံု-၃)

 

(၄)    ျငိမ္သက္ကာ ျငီးေငြ႕ဘြယ္ရာ Horizon ေရျပင္ညီလိုင္း မ်ားကို  သံုးသည္ ထက္ Broad Sweeping Diagonal ေဒါင့္ျဖတ္ လိုင္း မ်ားကို သံုးပါ။ ေဒါင့္ျဖတ္ မ်ဥ္းသည္ ပံုကို တင္းအား (Tension) ေပးျပီး ၾကည့္သူအား ေနာက္ ဘာ ျဖစ္ လာ ဦးမလဲ “ What Happen Next .” ဆိုသည့့္ စိတ္ကိုေပၚေစသည္။ ေအာက္ပါ ပံု (၄၊ ၅၊ ၆) တို႕ ကို ၾကည့္ပါရန္။

 

(ပံု-၄)

 

(ပံု-၅ ႏွင့္ ၆)

 

(၅)    ပံုကို ရိုးရွင္းစြာ တင္ျပပါ။  မည္သူကမွ် ရွပ္ေထြးေနသည့္ ပံု တစ္ပံုေရွ႕ တြင္ အၾကာၾကီး ရပ္ကာ ဘယ္ဟာက Center of Interest ပါလိမ့္ ဟူ၍ ရွာေန လိမ့္မည္ မဟုတ္။ Center of Interest ကို ထင္းေနေအာင္ ရိုးရိုးေလး ျပပါ။

 

ဓါတ္ပံု သမားမ်ားသည္ Diagonal Line ကို Strong Sense of Action or speed ရလိုသည့္ ေနရာမ်ိဳး တြင္ သံုးေလ့ ရွိသည္။ Fashion, Landscape, Natural History သမားမ်ားက မ်ဥ္ေကြး ( Curve ) ကို သံုးၾကသည္။ အသံုး အမ်ား ဆံုးမွာ ယခင္ Article မ်ားတြင္ လည္း ေဖၚျပ ျပီး ခဲ့သည့္ “  S   Curve “ ျဖစ္သည္။ “  S   Curve “  သည္ ျပလိုသည့္ Center of Interest ထံ သို႕ သိမ္ေမြ႕ စြာ ဆဲြ ေခၚ သြားသည့္ လိုင္း ျဖစ္သည္။

 

ေအာက္ပါ ပံုမွာ ဓါတ္ပံု  စ ရိုက္သည့္ ဂၢိဳလ္မ်ား landscape ရိုက္ရာတြင္ အလြန္ အမွား မ်ားတတ္သည့္ Horizon- Water Line ျဖင့္ ပံုကို အညီအမွ် တစ္၀က္ ခဲြ လိုက္သည့္ အမွား ျဖစ္သည္။ သတိထား ေရွာင္ ရွား ရန္လိုပါသည္။

Water Line ျဖင့္ ပံုကို အညီ အမွ် ႏွစ္ ပိုင္း ပိုင္း ထားသည့္ပံု။ ေကာင္းကင္ ႏွင့္ ေျမ ျပင္ တြင္ လည္း တစ္သေဘာတည္း ျဖစ္ပါသည္။

 

အခ်ဳပ္ အားျဖင့္ ဆိုရ ပါလွ်င္ Composition တြင္ Leading Lines မ်ားအားေကာင္း သည္ ဆိုေစကာမူ အျခားေသာ Framing, Strong Colour, Quality of Light တို႕ ႏွင့္ပါ တဲြ သံုးရန္ လိုသည္ ကို သတိျပဳ ရပါမည္။

 

*  ( နမူနာ ဓါတ္ပံုမ်ားမွာ စာအုပ္မ်ားမွ ကူးယူ ထားေသာ အရည္အေသြးသာ ျဖစ္ျပီး မူရင္း အရည္ အေသြး မဟုတ္ေၾကာင္း ေဖၚျပအပ္ပါသည္။ )

---------------------------------------