Sunny 16 Rule

(27)   Sunny 16 Rule                                    ဓါတ္ပံု ပညာ ရပ္ဆိုင္ရာ မွတ္စု (၂ရ)

 

ေနေရာင္ေတာက္ေတာက္ ေအာက္တြင္ Apreture  (၁၆ ) ျဖင့္

 ရိုက္သည့္ နည္း

 Sunny 16 Rule

 

By Soe Haling

 

Sunny 16 Rule သည္ Light Meter မရွိဘဲ ရိုက္သည့္ နည္း ျဖစ္သည္။ ေနေရာင္ ေတာက္ေတာက္ေအာက္တြင္ Aperture ကို 16 တြင္ထားကာ သင့္ေတာ္ရာ ISO  အမွတ္ႏွင့္ Shutter Speed တို႕ ကို တဲြသံုးသည့္ နည္း ျဖစ္သည္။ ၄င္း နည္းမွာ ေနေရာင္ ေတာက္ေတာက္ေအာက္တြင္ Aperture ကို 16 ဖြင့္ထားကာ ISO 100 ႏွင့္ ရိုက္ပါက  Shutter Speed ကို 1/100 သို႕ မဟုတ္ အနီး စပ္ဆံုး 1/125 ထား၍ ေသာ္ လည္းေကာင္း၊  ISO 200 ထားပါက Shutter Speed ကို 1/200 ထား၍ ေသာ္လည္းေကာင္း ရိုက္သည့္ နည္း ျဖစ္သည္။ ISO 500 ထားပါက Shutter Speed သည္ 1/500 ျဖစ္လာမည္။ ISO အမွတ္ကို  Shutter Speed ၏ ပိုင္းေျခ ( အပို္င္းဂဏန္း ၏ ေအာက္ေျခ ကိန္း)  အျဖစ္ ထားသည့္ နည္းျဖစ္သည္။

 

အထက္ပါပံု မွာ ကင္မရာတြင္ ေခတ္မွီ Light Meter မရွိ ေသးေသာ ေခတ္ ၁၉၄၅ ခုႏွစ္က  Sunny 16 Rule ျဖင့္ Houston Texas တြင္  ရိုက္ ထားသည့္ ပံု ျဖစ္သည္။

 

ဤ နည္းစနစ္သည္ ကင္မရာအမ်ားစု ၏ Firmware မ်ားတြင္ တြက္ခ်က္ ထားသည့္ ေရာင္ျပန္ အလင္း (Reflection Light )ကို ယူကာ တြက္ခ်က္ထားသည့္ တြက္ခ်က္ နည္း  မဟုတ္ဘဲ တိုက္ရိုက္ ထိေတြ႕သည့္ အလင္းေရာင္ အေပၚ အေျခခံ ကာ တြက္ ခ်က္ ထားသည့္ နည္း ျဖစ္သျဖင့္ ပို၍ တိက်သည္ဟု ဆိုၾကသည္။

 

Light Meter သည္ တိက်မွဳ မရွိသည္မ်ား လည္း ရွိတတ္သည္။ အလြန္ျဖဴေသာ ႏွင္းမ်ား၊ အလြန္ေမွာင္ေသာ ေနရာမ်ား၊ ႏွင့္ လ ကို ရိုက္သည့္ အခ်ိန္မ်ားတြင္ Light Meter သည္ မွန္ကန္ စြာ တြက္ခ်က္ မွဳ မရွိေတာ့ သည္ကို ေတြ႕ ရသည္။ ဤကဲ့ သို႕ အေျခအေနမ်ိဳးတြင္ Sunny 16 Rule က ပို အသံုးတည့္သည္။

 

ေနေရာင္ခ်ည္ သည္ နံနက္ ၁၀ နာရီႏွင့္ ညေန ၅ နာရီ အၾကားတြင္ ေနရာအားလံုး သို႕ ညီမွ်စြာ က်ေရာက္သည္။ အဆိုပါ အခ်ိန္ တြင္ ကင္မရာ Setting ကို Sunny 16 Rule ႏွင့္ ခ်ိန္ ကိုက္ျပီးပါက တိမ္ အုပ္ေနသည့္ အခ်ိန္မ်ိဳး ၊ မွဳန္ မွိဳင္းေနသည့္ အခ်ိန္ မ်ိဳးအတြက္ Aperture ႏွင့္ Shutter Speed တို႕ ကို အထိုးအေလွ်ာ့ လုပ္ကာ ရိုက္၍ လည္း ရသည္။  

 

Sunny 16 Rule ဟု ဆိုသျဖင့္ Aperture ကို 16 သာ အျမဲတန္း ထားရမည္ ဟုမဆိုလို။ Aperture ကို Stop တစ္ခုျခင္းစီ ေျပာင္းသြားျပီး ယင္း ႏွင့္ လိုက္ေလွ်ာ ညီေထြ ရွိသည့္ Shutter Speed ကိုလည္း ေျပာင္းေပးကာ လည္း ရိုက္နိုင္ သည္။

-       ေနေေရာင္ ေအာက္တြင္ Sunny 16 Rule အရ Aperture 16, ISO -100, shutter Speed မွာ 1/ISO ျဖစ္သည့္ 1/100 Secs. ျဖင့္ ရိုက္နုိင္သည္။

-      အကယ္၍ ေနေရာင္ ေတာက္ေတာက္ မဟုတ္ဘဲ မွဳန္ မွိဳင္းလာကာ အရိပ္ကို တိတိ ပပ  မဟုတ္ဘဲ ျမင္ရံုသာ ျမင္ရနုိင္သည့္ အေနအထားတြင္ မူ Aperture ကို 16 မွ One Stop ေလွ်ာ့ ၍ Aperture 11 သို႕ ေျပာင္းကာ အလင္း ကို ပိုဖြင့္ေပးရန္ လိုသည္။ Shutter Speed မွာ 1/ISO ပင္ျဖစ္သည္။

-      အကယ္၍ မိုး အံု႕ ေန၍ အလင္းေရာင္သည္ အရိပ္ကို ခတ္ျပျပသာ ျမင္ရသည့္ အလင္းေရာင္ အေျခအေန မ်ိဳးတြင္ မူ Sunny 16 Rule ၏ Aperture 16 မွ ႏွစ္ဆင့္ ေလွ်ာ့ကာ Aperture 8 သုိ႕ ေျပာင္းေပးပါ။ Shutter  Speed မွာမူ 1/ISO ပင္ျဖစ္ သည္။

-      အရိပ္ ကိုပင္ မျမင္နိုင္ေလာက္သည့္ တိမ္ဖံုးသည့္ အခ်ိန္မ်ိဳးတြင္ မူ Aperture 16 မွ သံုးဆင့္ ေလွ်ာ့ကာ Aperture 5.6 သုိ႕ ေျပာင္းေပးပါ။ Shutter  Speed မွာမူ 1/ISO ပင္ျဖစ္သည္။

အလင္းေရာင္ အ၀င္ နည္း လာသည္ကို  Aperture ခ်ဲ႕ ေပးျခင္းျဖင့္ ျပန္၍ ညွိေပးျခင္း ျဖစ္သည္။

အထက္ပါ နည္း မ်ားမွာ Guiding Line သေဘာ မွ် သာ ျဖစ္သည္။ ေနရာ တိုင္း ကြက္ တိယူ၍ မရ နိုင္သည္ကိုသတ္ျပဳ ရန္ လိုပါသည္။

 

 

အထက္ပါ ပံုကဲ့သို႕ ေတာက္ပေနသည့္ နွင္း ေပၚတြင္ ရိုက္ရာတြင္ အလင္း ေရာင္ ကို Sunny 16 Rule ျဖင့္ ကြက္တိထားကာ တြက္ ၍ မရ သည္ ကိုေတြ႕ ရသည္။

 

အဆိုပါပံုကို ရိုက္သည့္ Data မွာ f-11, Shutter speed 1/50, ISO 100 ျဖစ္သည္။  Setting လုပ္ထားသည့္ Shutter Speed 1/50 တြင္ Aperture ကို f-11 ဖြင့္ထားသည္မွာ စင္စစ္အားျဖင့္ ယင္း  Aperture ႏွင့္ shutter Speed ႏွစ္ခုေပါင္း၏ Setting သည္ လက္ရွိ  ပတ္၀န္းက်င္၏ အလင္းေရာင္အရ လိုအပ္သည္ ထက္  Two-Stop ပို၍ ေနသည္။

 

သို႕ေသာ္ Ski သမားမ်ား၏ မ်က္နွာ သည္ ေမွာင္ရိပ္ က်ေနသည့္ အတြက္ ဤ ကဲ႕ သို႕ Two-Stop ပိုဖြင့္ေပးရျခင္း ျဖစ္သည္။ ထို႕ေၾကာင့္ နွင္းဖံုးေနသည့္ အခ်ိန္တြင္ Shade က် ေနသည္ Subject ကို ရိုက္ပါက  f-11, Shutter Speed 1/50, ISO 100 သည္ သင့္ျမတ္သည့္ Setting ျဖစ္သည္။ သာမန္ Shade က်ေနသည့္ မ်က္ နွာ အတြက္ မူ Three-Stop ပိုေပးရန္ လိုသည္။

 

 

အထက္ပါ ႏွင္း ေလွ်ာစီးသည့္ ပံု ကို အလြန္ေတာက္ပေနသည္ Snow ေပၚရွိ Subject ကို ေပ ၁၀၀၀ အကြာ မွ ရိုက္ထားျခင္း ျဖစ္သည္။ ရိုက္ကူးသည့္  Data မွာ   f-8, shutter Speed  1/400, ISO 100 ျဖစ္သည္။

 

 

အထက္ပါ ဆိုင္ကယ္ စီးေနသည့္ ပံုကို တိမ္ဖံုးေနသည့္ အခ်ိန္ သို႕ေသာ္ အရိပ္ ကိုျမင္ နိုင္ေသးသည့္ အလင္းေရာင္ အေျခအေနတြင္ ရို္က္ထားျခင္း ျဖစ္သည္။ ေနေရာင္ ေတာက္ေနသည့္ အေနအထား တြင္ ရိုက္သည့္ Sunny 16 ထက္ Two-Stop အလင္း ပို ေပးရန္ အၾကံျပဳ လိုသည္။

 

 

လက္ရွိ ရိုက္ထားသည့္ Data မွာ  f-8, Shutter speed 1/400, ISO 400 ျဖစ္၍  f-5.6, Shutter Speed 1/800, ျဖင့္ လည္း ရိုက္ နိုင္သည္။

 

 

အထက္ပါ ပံု တြင္ အလင္းေရာင္ ေလွ်ာ့ ေနေသာ္လည္း ျမင္း၏ အရိပ္ ကိုျမင္နိုင္ သည့္ အလင္း အေရာင္ အေျခအေန တြင္ Two- Stop အလင္း ကို တင္ ထား ေပး သည္။ Sunny 16 အေျခအေန မွ Aperture f-11, Shutter Speed 1/ 200, ISO 400 ျဖင့္ ရိုက္ထားသည္။ အၾကမ္း ဖ်ဥ္း ဆိုရပါက Aperture ကို တစ္ဆင့္ ပိုဖြင့္ ကာ Shutter Speed ကိုလည္း ပို၍ အခ်ိန္ ၾကာ ေပး လိုက္ျခင္း ျဖစ္သည္။

အလင္းေရာင္ ႏွင့္ အရိပ္ က်သည့္ အေနအထားျပ ဇယား

 

Aperture	Lighting Conditions	Shadow Detail
f-22	Snowy/ Sand	Dark with Sharp edges.
f-16	Sunny	Distinct
f-11	Slight Overcast	Soft around edges
f-8	Overcast	Barely visible
f-5.6	Heavy Overcast	No shadows
f-4	Open Shade/ Sun Set	No shadows
Backlighting	Add One Stop	n/a

From Wikipedia

သာမန္ ေနေရာင္ေတာက္ေနသည့္ အေျခအေနတြင္ Aperture ကို Sunny 16 မဟုတ္ဘဲ အေျပာင္းေျပာင္း အလဲလဲ လုပ္ကာ ရိုက္ နိုင္သည့္ Setting အတဲြ ကို ေအာက္ပါ ဇယား တြင္ ေဖၚျပထားသည္။ ယင္းတို႕ မွာ အထက္တြင္ ဆုိုခဲ့ သည့္ အတိုင္း Guide Line မွ်သာ ျဖစ္သည္ ကိုသတိျပဳ ရန္ လိုပါမည္။

 

ေအာက္ပါ ဇယား သည္ အဆိုပါ Setting အတဲြ တြင္ ISO အမွတ္ 100, 200, 400 တြင္ ထားရမည့္ Aperture ႏွင့္ Shutter Speed အတဲြမ်ားကို ေဖၚျပထားျခင္း ျဖစ္သည္။

ISO	Aperture	Shutter speed
ISO 100	f-22	1/40	Aperture is Narrow and Shutter Speed is Slow
	f-16	1/125
	f-11	1/250
	f-8	1/500
	f-5.6	1/1000
	f-4.0	1/2000
	f-2.8	1/4000
	f-2	1/7000
	f-1.4	1/14000	Aperture is Wider and Shutter speed is Faster
ISO 200	f-22	1/125
	f-16	1/250
	f-11	1/500
	f-8	1/1000
	f-5.6	1/2000
	f-4.0	1/4000
	f-2.8	1/8000
	f-2	1/14000
	f-1.4	1/22000
ISO 400	f-22	1/250
	f-16	1/500
	f-11	1/1000
	f-8	1/2000
	f-5.6	1/4000
	f-4.0	1/8000
	f-2.8	1/14000
	f-2	1/22000
	f-1.4	1/34000

Source  Jim Pickrell’s Table

 

အထက္ပါ ဇယား ကိုၾကည့္ပါ က အလြန္က်ယ္သည့္ Aperture မ်ား မွ လဲြ၍ က်န္ Aperture မ်ား one Step  ေျပာင္း ကာ က်ယ္ လာသည္ ႏွင့္ Shutter Speed  အပိုင္းကိန္းမ်ား၏ ေအာက္ကိန္းျဖစ္သည့္ ပိုင္းေျခသည္လည္း ႏွစ္ဆ တိုးလာသည္ ကိုေတြ႕ ရမည္ ျဖစ္သည္။
 

Sunny 16 Rule သည္ အစ မွ်သာ ျဖစ္သည္။ အထက္ပါ ဇယား အတုိင္း Aperture ကို အမ်ိဳး မ်ိဳး ေျပာင္းလဲ ျခင္း ျဖင့္ Aperture က်ဥ္းက်ဥ္း ျဖင့္ ရိုက္ပါက အထက္ပါ ပံု ကဲ့ သို႕ Large Depth of Field ျဖင့္ ပံု မ်ိဳး ရနိဳင္သည္။

Sunny 16 Rule ကို ေရးသားေနေသာ္ လည္း အျခားေသာ Rules မ်ားရွိေသးသည္။ Rules ဟု တင္စား ေျပာ ဆိုေသာ္လည္း စင္စစ္ အားျဖင့္ အလင္းေရာင္ အေျခအေန တစ္ရပ္ ႏွင့္ ယွဥ္တဲြ ကာ အၾကံျပဳ ထား Aperture မ်ားသာ ျဖစ္သည္။

·       The snowy/sandy              -               F/22 rule.

·       The overcast                    -               F/8 rule.

·       The slightly overcast          -               F/11 rule.

·       The heavy overcast           -               F/5.6 rule.

·       The sunset                       -               F/4 rule.

·        

ေအာက္ပါ ဇယား မွာမူ အလင္းေရာင္ အေျခ အေန မ်ားကိုသာ မက ISO  မ်ားကိုပါ တဲြ၍ ေဖၚျပ ထားသည့္ ပို၍ အေသးစိတ္သည့္ Guide Line ဇယား ျဖစ္သည္။

 

	Sunny Distinct Shadows	Hazy Sun Soft Shadows	Cloudy Barely Visible Shadows	Overcast No Shadows
F-Stop	f / 16	f / 11	f / 8	f / 5.6
ISO 100	1/125	1/125	1/125	1/125
ISO 200	1/250	1/250	1/250	1/250
ISO 400	1/500	1/500	1/500	1/500
ISO 800	1/1000	1/1000	1/1000	1/1000

 

Aperture အမွတ္ အသား ၏ ကိန္းစဥ္မ်ား။

 

အထက္ပါ Nikon 35mm 2D Lens ၏ Aperture အမွတ္ အသား ကိန္းစဥ္ မ်ားကို ၾကည့္ပါက  f-2, f-2.8, f-4, f-5.6, f-8, f-11, f-16, f-22 စသည္ျဖင့္ ေတြ႕ ရမည္ ျဖစ္သည္။ ဤ ကဲ့ သို႕ ကိန္းစဥ္ ျဖစ္ ေပၚ ရ ျခင္း မွာ (The powers of the square root of 2 ) တြက္ နည္း ေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။

ယင္းတြက္ နည္း မွာ  Square Root 2 (     ) ၏ ထပ္ ညႊန္းကိန္း ( Power) ကို တစ္ဆစီ တိုး ၍ တြက္ခ်က္ထားျခင္း ျဖစ္သည္။ ပို၍ ရွင္းလင္းေစရန္ ေအာက္တြင္ နမူနာ အျဖစ္ တြက္ျပ ပါမည္။

 

Powers of Square root of 2  (  )

   ၏ တန္ဘိုး မွာ 1.414 ျဖစ္သည္။

 = 1.414  to the Power 1= 1.414 nearest f-1.4

 = 1.414  to the Power 2= 1.999 nearest f-2

= 1.414  to the Power 3= 2.827 nearest  f-2.8

= 1.414  to the Power 4= 3.997 nearest f- 4

= 1.414  to the Power 5= 5.652 nearest f- 5.6

= 1.414  to the Power 6= 7.992 nearest  f-8

= 1.414  to the Power 7= 11.30 nearest  f-11

= 1.414  to the Power 8= 15.98 nearest  f-16

= 1.414  to the Power 9= 22.59 nearest  f-22

= 1.414  to the Power 10= 31.942 nearest  f-32

 ( 1.414 to the Power 2 ဆုိသည္မွာ 1.414 ကို 1.414 ႏွင့္ ေျမွာက္ထားျခင္း ျဖစ္ျပီး to the Power 10 မွာမူ 1.414 ကို ဆက္တိုက္ ၁၀ၾကိမ္ ေျမွာက္ထားျခင္း ျဖစ္သည္။ )
 

အထက္ပါ တြက္ခ်က္ နည္းတြင္ အေျဖ၏ ဒႆမ ကိန္းတြင္  0.5 အထိကို ကိန္းတစ္လံုး တိုး၍ မယူ ဘဲ 0.5 က်ာ္မွ သာ Nearest တြင္ ကန္း တစ္လံုး တိုးယူ သည္ကို ေတြ႕ နိုင္သည္။  ဥပမာ 22.59 ကို Nearest ကိန္းအျဖစ္ 22 သာ ယူကာ 3.997 ၏ Nearest ကိန္း ကိုမူ  4 သို႕ တိုး ယူ ထားပါသည္။

အခ်ဳပ္ အားျဖင့္ ထပ္မံ ေရးသားရပါက ဓါတ္ပံုသည္ အနုပညာ ဖန္တည္း မွဳ သာ ျဖစ္ေသာေၾကာင့္  နည္းဥပေဒသ မ်ားစြာ ရွိေသာ္လည္း အားလံုး ကိုမူေသ ယူ၍ မရ သည္ကို သတိျပဳရန္ လိုပါသည္။ အေျခအေန အခ်ိ္န္အခါ  မိမိ၏ ခံစားမွဳ စသည္ ့ အခ်က္မ်ားသည္ ထည့္သြင္းတြက္ခ်က္ရာတြင္ အေရးၾကီးသည့္ အခ်က္မ်ား ျဖစ္ေၾကာင္း ေဖၚ ျပလိုပါသည္။

-------------------------------------